Umaszczenie jest zdeterminowane wieloma genami, poniżej opisane są tylko te najbardziej kluczowe dla danego koloru.

U lagotto nie występuje kolor czarny, wszystkie lagotto są bb czyli brązowe/czekoladowe.

Kluczowe dla tych umaszczeń są geny z locus E. Mamy w tym wypadku przypadek pełnej dominacji.

Gen E pozwala na ekspresję genów z innych loci a więc psy z E/E lub E/e będą miały umaszczenie brązowe. Patrząc na lagotto nie da się określić czy ma E/E czy E/e, wykrycie heterozygoty jest możliwe tylko poprzez badania DNA. Kolor nosa jest dopasowany do koloru sierści.

Wg wzorca brązowy E/E lub E/e to: jednolity brązowy, brązowy z białymi znaczeniami, brązowy deresz, biało-brązowy, brązowy podpalany.

Wg wzorca pomarańczowy e/e to: jednolity pomarańczowy, pomarańczowy z białymi znaczeniami, biało-pomarańczowy, brudnobiały.

Genetycznie występuje też kolor pomarańczowy dereszowaty podobny do maści bracco italiano, ale że z wiekiem kolor pomarańczowy się rozjaśnia to nie jest możliwe u dorosłego psa odróżnienie go od pomarańczowego, pomarańczowo-białego czy pomarańczowego z białymi znaczeniami. Jedynie pomarańczowy dereszowaty jest możliwy do zobaczenia w wieku około 4 do 8 miesięcy, kiedy to pomarańczowy jest jeszcze stosunkowo ciemny.

Jeśli chcemy dowiedzieć się czy brązowy pies może przekazywać umaszczenie pomarańczowe to można zrobić badania DNA dla genu E lub zwrócić uwagę na poniższe:

• jeśli brązowy pies ma jednego z rodziców pomarańczowego to z pewnością jest heterozygotą E/e czyli przenosi kolor pomarańczowy
• jeśli brązowy pies kiedykolwiek miał szczenię w kolorze pomarańczowym (niezależnie od koloru drugiego rodzica) to z pewnością jest heterozygotą E/e czyli przenosi kolor pomarańczowy
• jeśli brązowy pies w kojarzeniu z partnerami brązowymi i pomarańczowymi nigdy nie dał pomarańczowego szczenięcia to prawdopodobne jest, że jest homozygotą E/E czyli nie przenosi koloru pomarańczowego

Po urodzeniu psy koloru pomarańczowego wykazują dużą zmienność odcieni, od ciemnopomarańczowego (jak morelowy pudel) do bardzo jasnego (w innych rasach określanych jako beżowy, płowy, kremowy). Bardzo jasne pomarańczowe są rejestrowane jako białe, brudno-białe.

O intensywności umaszczenia decyduje locus I.

W tym wypadku prawdopodobnie ma miejsce niepełna dominacja.

Lagotto o genotypie I/I miałby intensywny odcień pomarańczowego, genotyp I/i (heterozygota) dawałby jaśniejszy odcień pomarańczowego, a genotyp i/i bardzo jasny odcień pomarańczowego, czyli umaszczenie białe lub brudno-białe (śmietankowe).

Za rozjaśnienie z wiekiem odpowiedzialne są geny z locus G. Mają one wpływ zarówno na kolor brązowy jak i pomarańczowy. Występuje tu niepełna dominacja, heterozygoty G/g rozjaśniają się wolniej niż G/G. Bardzo rzadko spotyka się psy z g/g, które nie rozjaśniają się wcale.

Kolor brązowy rozjaśnia się do koloru beżowo-szarego, a pomarańczowe kremowego, beżowego.

Zgodnie z wzorcem rasy będą to:

• psy łaciate - na białym tle maściste łaty
• psy dereszowate - brązowe i pomarańczowe łaty, a tło zamiast białego jest przesiane biało-kolorowe (w zależności od podstawowego koloru psa) o różnym nasyceniu koloru.

Locus S to grupa podstawowych genów odpowiedzialnych za umaszczenie łaciate u lagotto.

Psy jednomaściste (jednokolorowe) czyli S/S lub S/. (kropka zastępuje gen recesywny) nie mają białych łat lub mają niewielkie białe znaczenia, jednak ilość bieli nie przekracza 10% powierzchni ciała. Najczęściej biel występuje na palcach, końcu ogona, na piersi. Białe znaczenia mogą wskazywać na genotyp S/.

Rodzaje łaciatości:

• łaciatość si tzw. znaczenia irlandzkie - biały kolor rozmieszczony w określonych miejscach: na dolnych częściach kończyn, brzuchu, klatce piersiowej, końcu ogona, kufie oraz kołnierz (mniejszy lub większy) wokoło szyi. Możliwy również niepełny kołnierz. Ilość bieli to 10-30% powierzchni ciała.
• łaciatość sp tzw. srokata maść - biały kolor zajmuje większość ciała, maściste łaty są rozmieszczone przypadkowo. Występuje niepełna dominacja S nad sp dlatego też w takim układzie może to dawać fenotypowo umaszczenie zbliżone do irlandzkiego.
• łaciatość sw tzw. skrajna - biały kolor zajmuje prawie całe ciało, maściste niewielkie łatki pojawiają się w okolicy nasady ogona, wokół oczy i na uszach. Nie można mylić tego umaszczenia z umaszczeniem brudno białym, śmietankowym (umaszczenia pomarańczowe). Występuje niepełna dominacja S i si nad sw, dlatego w układzie heterozygotycznym fenotypowo umaszczenie zbliżone do srokatego.

Oprócz łaciatości kolorowe psy są też wynikiem działania genu R, który powoduje dereszowatość czyli pomieszanie białych i maścistych włosów w obrębie białych łat. Psy rodzą się biało-brązowe lub biało-pomarańczowe a z wiekiem pojawia się przesianie białych lat kolorowymi włosami. Występuje duże zróżnicowanie w odcieniach umaszczenia dereszowatego u dorosłego psa od bardzo ciemnego, kiedy to kolor jest bardzo zbliżony do brązowego (jak przy S/S), do delikatnego gdzie maściste łaty są dobrze widoczne na dość jasnym, kolorowym tle. Prowadzone są jeszcze badania nad tym umaszczeniem w celu dokładnego opisania genów odpowiedzialnych za nie. Na pewno dominacja jest w kierunku coraz bielszego koloru. Z obserwacji miotów dereszowatych i łaciatych wynika, że występuje niepełna dominacja pomiędzy allelami locus R.

Genotyp R/R daje równomierne przemieszanie białych i maścistych włosów w obrębie białych łat, umaszczenie może być dość ciemne.

Genotyp Rt/Rt powoduje powstanie wielu kolorowych piegów w obrębie białych łat. Przy dłuższej sierści daje obraz podobny do genotypu R/R, ale po ostrzyżeniu na krótko widać dużo “piegów” a pomiędzy nimi białe łatki (to tylko w obrębie białych łat). Pomimo, że to umaszczenie wygląda jak dereszowate to genetycznie jest to maść biało-brązowa, a piegi to tzw. ticking.

Genotyp r/r powoduje powstanie czysto białych łat bez piegów lub kolorowych włosów na nich.

Jako, że występuje niepełna dominacja to genetyczne kombinacje powodują różne niuanse umaszczenia.

Genotyp R/Rt powoduje, że na białych łatach powstaje mieszanina barwy dereszowatej i piegów. Dłuższy włos daje obraz jak u deresza, ale po ostrzyżeniu na krótko widać na dereszowatym tle piegi. Szczególnie zauważalne może to być na kończynach i ogonie.

Genotyp R/r powoduje powstanie jaśniejszego (srebrnego) deresza, widać to zarówno na dłuższej jak i na krótko ostrzyżonej sierści.

Genotyp Rt/r powoduje powstanie stosunkowo niewielkiej ilości piegów w obrębie białych łat. Bardziej zauważalne jest to na krótko ostrzyżonej sierści.

Utrudnieniem jest to, że w wielu rodowodach psy z piegami (tickingiem) mają wpisane umaszczenie dereszowate.

Oprócz brązowo dereszowatego umaszczenia jest również pomarańczowo dereszowate, jednak jest ono trudne do określenia po fenotypie. Rozpoznanie jest możliwe jeśli w miocie pojawią się szczenięta dereszowate i biało-pomarańczowe czyli R/R, Rt/Rt i r/r. Szczenięta pomarańczowe R/R będą ciemniej pomarańczowe niż szczenięta Rt/Rt w wieku kilku tygodni. Ze względu na trudność w określeniu umaszczenia pomarańczowo dereszowatego wiele psów ma wpisaną do rodowodu maść biało-pomarańczową. Dlatego też z pary rodziców gdzie jedno jest biało-brązowe a drugie biało-pomarańczowe (wg maści wpisanej w rodowód) mogą urodzić się szczenięta brązowo dereszowate.

Lagotto o genotypie R/R z wiekiem staje się dość ciemne, do tego stopnia, że trudno określić czy jest to pies jednomaścisty np. brązowy czy łaciaty.

Umaszczenie podpalane jest opisane we wzorcu rasy. Jest ono recesywne, rzadkie, choć w niektórych liniach może pojawiać się częściej.

Umaszczenie sobolowe nie jest osobno zdefiniowane we wzorcu rasy, wzorzec mówi o umaszczeniu brązowym w różnych odcieniach. Geny odpowiadające za umaszczenie sobolowe są obecne w populacji lagotto i wiele psów opisanych jako brązowe genetycznie jest psami sobolowymi.

Zarówno za umaszczenie podpalane jak i sobolowe odpowiadają geny z 3 loci: A, E i K. Gen E (wystarczy jeśli pies ma jedno E) pozwala na pełną ekspresję genów z loci A i K czyli ujawnienie się umaszczenia przez nie kodowanego.

Gdy pies ma e/e to jest umaszczony pomarańczowo bez względu na kolor jaki kodują geny z loci A i K.

Tak więc u psa pomarańczowego fenotypowo nie jest możliwe stwierdzenie czy jest on sobolowy czy pomarańczowy podpalany, bo tego nie widać.

Gen KB zapobiega tworzeniu się żółtej feomelaniny, barwnika występującego we włosie. Wystarczy tylko jedno KB aby nie był produkowany żółty barwnik.

Układ k/k pozwala na produkcję żółtej feomelaniny.

Tak więc aby lagotto było w kolorze brązowym podpalanym lub sobolowym musi mieć E/. i k/k. Dopiero taki układ genów z loci E i K pozwala na pełną ekspresję koloru zakodowanego w locus A.

Gen ay - odpowiada za umaszczenie sobolowe. Jest on dominujący nad genem at odpowiedzialnym za umaszczenie podpalane.

Możliwe genotypy (w obrębie locus A) dla koloru sobolowego: ay/ay, ay/at, ay/a

Gen at - odpowiada za umaszczenie podpalane, ujawnia się ono dopiero w układzie at/at.

Możliwe genotypy (w obrębie locus A) dla kolory podpalanego: at/at, at/a

Pies brązowy podpalany musi mieć zatem E/. k/k at/at

Pies sobolowy musi mieć zatem E/. k/k Ay/.

Ważne jest aby do wzorca rasy wpisać umaszczenie sobolowe, gdyż teraz psy w takim kolorze mogą mieć wpisaną maść brązową lub pomarańczową w zależności jak się wybarwiły. Takie zapisy mogą wprowadzać w błąd gdyż może się zdarzyć, że po rodzicach w kolorze pomarańczowy i “pomarańczowy” (a genetycznie sobolowy) urodzą się brązowe szczenięta.

Zgodnie ze wzorcem rasy szata lagotto musi mieć wełnista strukturę, bez tendencji do tworzenia sznurów, o zwartej powierzchni, z ciasno skręconymi pierścieniowymi lokami, z widocznym podszerstkiem. Loki powinny być równomiernie rozłożone na ciele, na głowie loki nie są tak wyraźne i tworzą obfite wąsy, brodę i brwi, policzki są również porośnięte gęstym włosem.

Rodzaj szaty determinują 3 allele locus:

• L – włos krótki – allel dominujący
• l – włos długi – rodzaj włosa jest zmienny w zależności od innych alleli

U lagotto występuje tylko allel l w układzie homozygotycznym.

• ll – włos długi

• Wa – prosty włos – dominujący allel
• wa- kręcony, falowany włos - włosy są kręcone albo falujące, co może być wyrażone tylko w długim włosie

U lagotto występuje tylko allel wa w układzie homozygotycznym.

• wa/wa – kręcony włos

• Wh– szorstki włos - twarde, szorstkie włosy, z brodą i wąsami na głowie, dominujący allel
• wh- jedwabiste włosy - włosy są jedwabiste, miękkie, długowłose rasy mają prosty włos na głowie.

Prawidłowo owłosiony lagotto ma mocno owłosioną głowę, brodę i wąsy kodowane przez dominujący allel Wh. Jednak w miocie mogą urodzić się szczenięta z krótkim jedwabistym włosem na głowie, na nogach i miękkim, jedwabistym, falowanym włosem na ciele, jest to wyraźny znak, że rodzice są heterozygotami Wh/wh. Taki rodzaj włosa jest niepożądany w rasie.

• Wh/Wh lub Wh/wh - sztywne włosy, wąsy, broda
• wh/wh - jedwabisty krótki włos na głowie i nogach, falowany włos na ciele, nie pożądany, ale czasem się zdarza.

• http://www.lagottoromagnolo.org/ Club Italiano Lagotto
• seminarium “Genetyka umaszczeń u psów” prowadzący Urszula Charytonik
• „Wybrane zagadnienia z genetyki i zachowania się psów” T. Kaleta, K. Fiszdon
• „Poradnik dla hodowców psów” M.W. Willis
• „Hodowla psów” K. Ściesiński